|
I tida under og etter den
første verdskrigen var det ein god del folkeviseleik i Kristiania som
ikkje var knytt til Bondeungdomslaget. Det var særleg knytt til
austkanten i Oslo, ikkje minst til arbeidarungdomslag og kommunistiske ungdomslag og
fråhaldslag. I november 1919
vart det skipa ein frittståande landssamskipnad for folkedansarar:
"Den norske folkeviseringen" (DNF). DNF hadde utgangspunkt i Oslo med kjende leiklærarar som Einar og Ragna
Øygard og norskdomsmannen Johan Austbø (1879-1945) i brodden. Samskipnaden
nytta det gamle norske solkorset som sitt merke. DNF voks utruleg
fort frå 6 lag og 118 medlemer i 1919 til 136 lag og 7286 medlemer
våren 1923, og det vart også skipa to fylkeslag. Mange leikarringar
melde seg inn i DNF, til dømes Oslo Sangdanslag, og nokre
leikarringar i Oslo med utgangpunkt i arbeiderungdomslag,
kommunistiske ungdomslag og fråhaldslag. Leikarringen i BUL derimot
vedtok ikkje å bli med. Det ser ut til å ha utvikla seg
motsetnader mellom folk der og dei leiande i DNF. Om motsetnadene
botna i at DNF var frittståande, og målpolitisk nøytral, er
ukjent. Etter 1923 gjekk
det ikkje lenge før DNF dovna bort (i løpet av 1924-25).
Einar Øygard, som ser ut til å vere den leiande krafta i DNF, vart
første formannen då Leikarringen i BUL vart skipa hausten 1919, og kona
hans Ragna Øygard vart først lettleiaren i den nyskipa leikarringen.
Einar Øygard gjekk ut av styret på halvårsmøtet i Leikarringen våren
1920, og Ragna slutta også som rettleiar då.
Kanskje er det berre tilfeldig (?), men Leikarringen i BUL vart
godkjent som særlag i BUL 14. november 1919, medan DNF vart skipa
17. november same året. Oslo Fylkeslag av DNF vart skipa 9. februar
1923 (18 lag) medan Oslo Fylkeslag i NU vart skipa knapt ein månad
seinare - 14. mars (9 lag). Det kom protest frå DNF mot å
nytte namnet Oslo Fylkeslag, men på skipingsmøtet vedtok NU-laga å
sjå bort frå denne protesten frå DNF.
I 1923 gav DNF ut eit hefte dei kalla "Folkedansen i 20 aar.
1903-1923". Dette heftet er lite kjent mellom folkdansarar, og vi tar
difor med litt frå heftet her. Det var Johan Austbø og Einar Øygard som
var skriftstyre, og innleiinga til hefter er slik:
"Arbeidet med folkedansen har
no vore drive i 20 år. Vi reknar då frå året 1903 då Hulda Garborg
steig fram med den fyrste Leikarringen på Folkemuseet, Bygdøy.
Fyremålet for dette skriftet skulde difor vera å gje eit attersyn over
arbeidet i dei lidne åra. det har ikkje vore so greit å sanka ihop
tilfanget til eit slikt attersyn. Til det vantar det for mange meldingar
og upplysningar frå dei fyrste åra, då ingen vert sett til å halda
greide på dei ting som kunde vera til nytte for ettertida. Det vanta
samskipnad. aarbeidet rekk over eit vidt felt og tilskipinga har ikkje
gått so snøgt fram som ein kunde ynskje. Det gjekk mange år med spreidd
yrke, snart her so der. Mykje god sed vart sådd men noko fall og på
steingrunn og vart kvevd av ugras. Som kom endeleg året 1919 , og med det
Den Norske Folkeviseringen. sidan den tid har folkedansen liksom fått eit
fast grunnlag. Den Norske Folkeviseringen vart den ryggrad som skulde
halda folkedansen uppe og pusta nytt liv og kraft i arbeidet. Og når
ringen har vokse seg so stor og sterk som den no er, so kjem det i fyrste
mun av det at D.N.F er skipa på eit heilt frit grunnlag, og strengt har
halde seg burte frå alle serinteresser. Soleis kjem det seg at det i
dette skriftet er git løyve til å nytta de mål som den einskilde gjev
melding på. Arbeidet med folkevisene leider fram til dei stadeigne
bygdemåla, og det er dei vi skal halda liv i."
Med dette vil vi ynskje at dette skriftet må bli til glede for alle
folkedansarar og dei som vil stø arbeidet med folkevisene og
nasjonaldansane våre.
Skriftstyret
Johan
Austbø
Einar Øygard
Første artikkelen i skriftet er eit oversyn som Einar Øygard skriv. Den
finn du her.
Andre artikkelen i heftet er ei reportasje frå ferda til Stockholm i
1903. Den finn du her.
Tredje bolken heiter "Arbeidet med folkedansen" og er meldingar
frå sume av leiklærarane:
Arbeidet med Folkedansen
Her kjem nokre meldingar frå
leiklærarane um arbeidet med folkedansen i dei ymse landsluter. Fleire
medlingar er komen som seint at dei ikkje kunde bli med for trykkinga si
skuld endå så gjerne vi vilde hat dei
med.
Skriftstyret
Først er det stykkjet "Eit lite attersyn" frå Sigmund Espeland. Det finn du her.
Så eit stykkje som heiter "Sumt om arbeidet" av Klara Semb. Det
er her.
Så ei melding om "Folkedansen i Nord-Odal" av Ingeborg Aabraaten. Den
er her.
Så eit lite stykkje om "Nasjonaldansen i Telemark" av Knut Hansen
Kaasa. Den er
her.
Om "Songdansen i Østerdalen" skreiv Borghild Streitlien. Den
er her.
Om dans "I Sigdal og Eggedal" skriv Einar Øygard. Den
er her.
Om "Nasjonaldansen på Eiker" skreiv Johan Austbø. Den
er her.
Om "Folkedansen i Bærum" skreiv Jørgine Hovdan. Den
er her.
Om "Barna og folkedansen" skreiv Ragna Øygard. Den
er her.
Om "Folkedansen og Arbeiderbarna" skreiv Tryggve Try. Den
er her.
Eit stykke om Hulda
Garborg sin innsats for folkedansen er skreve av Johan Austbø. Her. Eit
stykke om Folkedansmerket til Den norske folkeviseringen av Einar Johnsen.
Einar Johnsen var første formannen i Oslo Sangdanslag som vart skipa i
1922. Her.
Eit kort avsnitt om "Norsk folkedansmarsj" er også med. Her. Så
har Johan Austbø ei litt lengre skildring frå ferda han var med
på til Færøyane i 1911. Her. Så
står det nokre minneord om Anna Johannessen. Ho hadde tydeleg lagt ned
eit stort arbeid for Den norsk folkeviseringen. Her. Så
står det eit oversyn med bilete over dei leiklærarane som styret i DNF
hadde godkjent. Dei godkjente var: Klara Semb, Rasmus Hvidsten, Kitty
Guddal, Sigmund Espeland, Ragna Øygard, Einar Øygard, Ingeborg Skancke,
P.A. Skancke, Ingeborg Aabraathen, Trygve Try og Knut Hansson Kaasa.
Deretter står eit bilete av deltakarane på Oslo-kappleiken 21-22 april
1923.
Siste delen av heftet er Årsmelding 1922-1923 frå
DNF. Her er det også
korte Årsmeldingar frå Oslo
Fylkeslag, frå nokre leikarringar og
melding frå ein del leiklærarar.
|